Laatst bijgewerkt: 12-08-2021

Veel aanstaande ouders kijken erg uit naar het moment waarop ze hun baby voor het eerst op een echografie kunnen zien. Toch zijn er veel vragen en twijfels rond het echo-onderzoek in de 7e week van de zwangerschap (SSW): Is een echo-onderzoek in de 7e week van de zwangerschap zinvol? Kan het onderzoek zelfs mijn kind schaden? Wanneer is de beste tijd voor een echo-onderzoek in de 7e week van de zwangerschap?

In het volgende artikel willen we de belangrijkste vragen over een echo-onderzoek bij vroege zwangerschap beantwoorden en de procedure voor zo’n afspraak uitleggen. We beantwoorden ook je vragen over de ontwikkeling van de baby en het verdere verloop van de vroege zwangerschap.




De belangrijkste feiten in het kort

  • Echografisch onderzoek behoort tot de beeldvormende procedures en wordt regelmatig gebruikt tijdens de zwangerschap. Je gynaecoloog kan de röntgenfoto’s gebruiken om de ontwikkeling van je baby gedurende de hele zwangerschap te volgen en eventuele problemen op tijd op te sporen.
  • Als je in de 7e week van de zwangerschap een echografie wilt laten maken, heet dit een vroeg zwangerschapsonderzoek. In deze tijd is de vruchtzak al gevormd. Bovendien kunnen de eerste embryonale structuren, zoals de dooierzak en eventueel het embryo zelf, al zichtbaar zijn.
  • Standaard echo-onderzoeken worden op drie verschillende momenten in de zwangerschap aanbevolen. Volgens de huidige wetenschappelijke kennis wordt de procedure onschadelijk geacht voor de gezondheid van de zwangere vrouw en de ontwikkeling van het kind.

Echo-onderzoeken in het begin van de zwangerschap: Wat je erover moet weten

In het volgende gedeelte willen we je belangrijkste vragen over echo-onderzoeken in de 7e week van de zwangerschap beantwoorden. Hier kun je zeker wat nieuwe informatie opdoen en uiteindelijk beslissen of een echografisch onderzoek in de 7e week van de zwangerschap een optie voor je is.

Hoe ziet een echografisch onderzoek in de 7e week van de zwangerschap eruit?

Echografie is een beeldvormende procedure die gebruik maakt van geluidsgolven die voor mensen onhoorbaar zijn. Deze worden via de transducer in het menselijk lichaam gezonden. Als de geluidsgolven een obstakel raken, b.v. in de vorm van embryonale structuren, worden deze “echo’s” teruggekaatst. De computer gebruikt dan deze signalen om een echo-beeld te maken (1).

Tijdens de zwangerschap heb je recht op 3 basisecho’s, die door de wettelijke ziekteverzekering betaald worden. Deze vinden meestal plaats rond de 10e, 20e en 30e week van de zwangerschap (SSW) (1). Als je extra echo-onderzoeken wilt, worden die gefactureerd als een individuele gezondheidsdienst (IGeL dienst) en moet je de kosten zelf betalen (1).

7-ssw-ultraschall

Hoe verder de zwangerschap gevorderd is, hoe meer je op een goede echografie kunt zien. (Image source: RODNAE Productions / Pexels)

Tijdens het onderzoek moet je gynaecoloog je de afzonderlijke stappen en zijn waarnemingen in detail uitleggen. Je kunt je gynaecoloog echter ook vragen je niet in detail over zijn waarnemingen te vertellen als je je daardoor onzeker voelt.

Wanneer moet de echografie precies plaatsvinden in de 7e week van de zwangerschap?

Er is geen ideaal tijdstip voor een echografie in de 7e week van de zwangerschap, want die is vrijwillig. Je kunt dus kiezen of je het aan het begin () of aan het eind (bv. 7+5 weken) van de 7e week laat doen.

Welke echo-onderzoeken moet ik als zwangere vrouw laten doen?

De drie basis echo-onderzoeken in de 3e, 6e en 8e maand van de zwangerschap worden aanbevolen zoals hierboven beschreven (3). Ze worden gebruikt voor regelmatige controle als onderdeel van de prenatale zorg en worden gedekt door de wettelijke ziektekostenverzekering (3).

Je hebt echter het recht om op elk moment van een echografie af te zien. De reden hiervoor kan zijn dat je onzekerheden wilt vermijden of de druk om een beslissing te nemen vanwege mogelijke bevindingen. Dit kan vooral het geval zijn als je zeker weet dat je de zwangerschap wilt voortzetten zonder extra ingrepen, ongeacht hoe je kind zich ontwikkelt.

Time Wat laat de echografie zien?
9e-12e week Nagaan of het embryo zich heeft ingenesteld, de vorm van het lichaam beoordelen, de geboortedatum of de precieze SSW bepalen (1)
19e-22e week Leeftijdsgebonden ontwikkeling van de baby, positie van de placenta, indien nodig. Beoordeling van het hoofd (1)
29-32 weken Leeftijdsgebonden ontwikkeling van de baby, positie van de baby, beoordeling van het vruchtwater en de placenta (1)

Je moet echter ook bedenken dat er nu mogelijkheden zijn voor behandeling in de baarmoeder die de baby in zijn ontwikkeling kunnen ondersteunen (4). Daarom kan een echografisch onderzoek altijd een manier zijn om problemen tijdig op te sporen en ze goed te behandelen.

Kan een echografie in de 7e week van de zwangerschap gevaarlijk zijn?

Uit medisch oogpunt worden echo-onderzoeken tijdens de zwangerschap als ongevaarlijk beschouwd. Theorieën over mogelijke schade door een verhoging van de lichaamstemperatuur van de zwangere vrouw en mogelijke celveranderende effecten van echografie zijn niet gestaafd (5).
Met een doppler echografie kan de bloedstroom van de moeder en de baby gecontroleerd worden. (3) .

Alleen met een Doppler echografie met kleurcodering treedt bij de zwangere vrouw in sommige gevallen een verhoging van de lichaamstemperatuur op. Dit is echter ongevaarlijk, want de dokter controleert de temperatuurstijging tijdens het hele onderzoek. Bovendien zijn er geen gevallen bekend waarin deze tijdelijke lichte verhoging van de lichaamstemperatuur directe schade aan een foetus heeft toegebracht (5).

Bovendien wordt Doppler echografie niet gebruikt bij basis echo-onderzoeken, maar alleen als er behoefte aan is. Hoewel uit medisch oogpunt een echografie meestal geen kwaad kan, moet je het onderzoek beslist door een ervaren specialist laten doen. Hij of zij zal in staat zijn de ontwikkeling van het kind juist in te schatten en mogelijke problemen te herkennen.

Onderzoeksresultaten zijn niet altijd duidelijk, zodat minder ervaren artsen ze misschien niet juist interpreteren of er geen gevolg aan geven (4). Dit kan leiden tot onjuiste bevindingen en problemen die niet goed onderzocht worden, wat kan leiden tot onzekerheid en late gevolgen voor het kind (4). Raadpleeg daarom altijd je gynaecoloog.

Wat kun je al op de echografie zien in de 7e week van de zwangerschap?

Zelfs in dit vroege stadium van de zwangerschap zijn sommige structuren gemakkelijk met een echografie te herkennen. De eerste aanwijzing is de gevormde “vruchtzak”, die rond moet zijn en rond het embryo moet liggen (6). Een duidelijk herkenbare ring aan de binnenkant van de baarmoeder is hier typerend voor.
Tot de 10e week van de zwangerschap wordt de baby een embryo genoemd. Daarna heet het een foetus (3).

De tweede structuur is de dooierzak, die zich enkele dagen na de foetale zak ontwikkelt. De dooierzak is zichtbaar tot ongeveer de 10e week van de dracht en wordt dan weer afgebroken. Nog een paar dagen na de dooierzak vormt zich het eigenlijke embryo, dat aanvankelijk veel kleiner is dan de dooierzak (6). De ontwikkeling van de organen kan in de vroege zwangerschap slechts gedeeltelijk beoordeeld worden.

Welke rol speelt de dooierzak in de 7e week van de zwangerschap?

De dooierzak wordt beschouwd als de eerste embryonale structuur die een belangrijke rol speelt, vooral op echo-beelden tot en met de 10e week van de zwangerschap. De dooierzak bestaat uit drie lagen (6)

  • Ectoderm
  • Mesoderm
  • Endoderm

De afzonderlijke lagen van de dooierzak hebben verschillende functies. Erytropoëse, d.w.z. de vorming van rode bloedcellen, vindt plaats in het endoderm. Dit betekent dat de dooierzak een belangrijke rol speelt in de voeding van je baby. Een gezonde, normaal gevormde dooierzak (grootte tot ca. 6 mm in doorsnede) wijst erop dat je zwangerschap goed verloopt (6).

Het meten van de dooierzak moet daarom deel uitmaken van elk echografisch onderzoek in de vroege zwangerschap. Soms is de dooierzak zichtbaar op de echografie, maar het embryo niet. Dit is in het begin niet noodzakelijk een slecht teken, maar moet later door een nieuwe echografie opgehelderd worden (6).

Waar moet ik op letten bij de resultaten van een echografie bij een vroege zwangerschap?

Een echografie in de 7e week van de zwangerschap is vooral bedoeld om de ontwikkeling van de baby te oriënteren en te volgen. Hoewel sommige structuren al duidelijk te zien zijn, moet je je ervan bewust zijn dat beeldvorming in deze tijd nog tamelijk onnauwkeurig is en beïnvloed kan worden door allerlei externe factoren, zoals de positie van het embryo of een tekort aan vruchtwater. Dit houdt een zeker risico in, want niet alle misvormingen kunnen op het echo-beeld ontdekt worden (7).

Als zwangere vrouw moet je je hiervan bewust zijn om een vals gevoel van veiligheid te voorkomen. Als je niet zeker bent, moet je altijd met je gynaecoloog praten en zo nodig verdere controleafspraken maken. Toch is een echografisch onderzoek in het begin van de zwangerschap bijzonder nuttig om de precieze zwangerschapsduur vast te stellen (8). Zo kan de bij de leeftijd passende ontwikkeling van het kind betrouwbaar gecontroleerd worden - en kan de berekende geboortedatum bepaald worden.

Welke andere onderzoeken moet ik in het begin van de zwangerschap laten doen?

Naast de drie basis echo-onderzoeken in de 3e, 6e en 8e maand van de zwangerschap, zal je gynaecoloog een maandelijkse controleafspraak met je maken. Dit zijn controles waarbij bijvoorbeeld je bloeddruk en de positie van je baarmoeder, maar ook de hartslag van de baby gecontroleerd worden (9). Vanaf de 32e week van de zwangerschap vinden deze controles tweewekelijks plaats.

7-ssw-ultraschall

Goede medische begeleiding zorgt ervoor dat je zwangerschap veilig en vlot verloopt. Voor sommige onderzoeken kun je echter kiezen of je ze al dan niet wilt laten doen. (Image source: Gustavo / Pexels)

Je kunt ook kiezen voor een zogenaamde eerste trimester test. Deze test kan chromosomale afwijkingen in een vroeg stadium opsporen. Je gynaecoloog zal je dit apart uitleggen en de test alleen uitvoeren met je uitdrukkelijke toestemming.

Conclusie

Zoals je ziet kan een echografisch onderzoek zonder aarzelen in de 7e week van de zwangerschap uitgevoerd worden. Het kan gebruikt worden om de ontwikkeling van de baby op het juiste moment te controleren. Vooral de ontwikkeling van de dooierzak kan en moet in de vroege zwangerschap geobserveerd worden.

Bedenk wel dat het onderzoek altijd door een ervaren gynaecoloog moet worden uitgevoerd - en onder toezicht moet staan. Dit garandeert de best mogelijke veiligheid van de behandeling voor jou en je kind. Bovendien kan een deskundige mogelijke afwijkingen/anomalieën in de ontwikkeling van het kind tijdig herkennen en behandelen, en je professioneel advies geven over je zorgen.

Beeldbron: freestocks.org / Pexels

Referenties (9)

1. familienplanung.de: Ultraschall-Untersuchungen in der Schwangerschaft (14.03.2019)
Bron

2. verbraucherzentrale.de: Schwangerschaft: Welche Untersuchungen zahlt die Kasse? (11.12.2020)
Bron

3. gesundheitsinformation.de: Ultraschalluntersuchungen in der Schwangerschaft
Bron

4. Gemeinsamer Bundesausschuss: Basis-Ultraschalluntersuchungen für Frauen in der Schwangerschaft - Information zum Angebot der gesetzlichen Krankenversicherung
Bron

5. Ärztezeitung. Ultraschall in der Schwangerschaft ist nicht gefährlich. (2019)
Bron

6. Brezinka, C. Der Dottersack – ein wichtiger Marker beim Ultraschall in der Frühschwangerschaft. J. Gynäkol. Endokrinol. AT 29, 28–32 (2019). https://doi.org/10.1007/s41974-019-0088-6
Bron

7. Institut für Qualität und Wirtschaftlichkeit im Gesundheitswesen (IQWiG): Aufklärung, Einwilligung und ärztliche Beratung zum Ultraschallscreening in der Schwangerschaft - Vorläufiger Berichtsplan (2011)
Bron

8. Holzgreve, W., Westendorp, J., Tercanli, S., & Schneider, H. P. G. (1991). Ultraschall-Untersuchungen in der Frühschwangerschaft. Ultraschall in der Medizin, 12(03), 99-110.
Bron

9. familienplanung.de: Vorsorgeuntersuchungen: Sicherheit für Mutter und Kind (18.06.2019)
Bron

Ultraschall-Untersuchungen in der Schwangerschaft
familienplanung.de: Ultraschall-Untersuchungen in der Schwangerschaft (14.03.2019)
Ga naar bron
Schwangerschaft: Welche Untersuchungen zahlt die Kasse?
verbraucherzentrale.de: Schwangerschaft: Welche Untersuchungen zahlt die Kasse? (11.12.2020)
Ga naar bron
Ultraschalluntersuchungen in der Schwangerschaft
gesundheitsinformation.de: Ultraschalluntersuchungen in der Schwangerschaft
Ga naar bron
Basis-Ultraschalluntersuchungen für Frauen in der Schwangerschaft
Gemeinsamer Bundesausschuss: Basis-Ultraschalluntersuchungen für Frauen in der Schwangerschaft - Information zum Angebot der gesetzlichen Krankenversicherung
Ga naar bron
Ultraschall in der Schwangerschaft ist nicht gefährlich
Ärztezeitung. Ultraschall in der Schwangerschaft ist nicht gefährlich. (2019)
Ga naar bron
Wissrnschaftlicher Artikel
Brezinka, C. Der Dottersack – ein wichtiger Marker beim Ultraschall in der Frühschwangerschaft. J. Gynäkol. Endokrinol. AT 29, 28–32 (2019). https://doi.org/10.1007/s41974-019-0088-6
Ga naar bron
Wissenschaftliches Review
Institut für Qualität und Wirtschaftlichkeit im Gesundheitswesen (IQWiG): Aufklärung, Einwilligung und ärztliche Beratung zum Ultraschallscreening in der Schwangerschaft - Vorläufiger Berichtsplan (2011)
Ga naar bron
Wissenschaftlicher Artikel
Holzgreve, W., Westendorp, J., Tercanli, S., & Schneider, H. P. G. (1991). Ultraschall-Untersuchungen in der Frühschwangerschaft. Ultraschall in der Medizin, 12(03), 99-110.
Ga naar bron
Vorsorgeuntersuchungen: Sicherheit für Mutter und Kind
familienplanung.de: Vorsorgeuntersuchungen: Sicherheit für Mutter und Kind (18.06.2019)
Ga naar bron
Recensies