Onze selectiecriteria
Vitamine D, de zogenaamde zonnevitamine, speelt een sleutelrol in onze gezondheid. Een tekort aan vitamine D verhoogt het risico op ziekten aanzienlijk. Het is daarom des te belangrijker regelmatig een test op een vitamine D tekort te doen om mogelijke ziekten in een vroeg stadium te voorkomen.
Naast de gebruikelijke bloedtesten bij de dokter zijn er nu ook handige testkits voor thuisgebruik, die waarschijnlijk de handigste manier zijn om een vitamine D test uit te voeren.
Onze testkitgids voor vitamine D tekort 2022 is bedoeld om je te helpen de juiste test voor je te vinden. Je leert welke soorten vitamine D testen er zijn, hoe zo’n zelftest werkt en wat er precies gemeten wordt. We hebben de verschillende soorten producten voor je vergeleken en de voor- en nadelen ervan samengevat om je keuze te vergemakkelijken.
Inhoud
- 1 Belangrijk om te weten
- 2 Gids: Vragen die je jezelf moet stellen voor je een vitamine D tekort test koopt
- 2.1 Wat is een vitamine D tekort test en hoe werkt het?
- 2.2 Voor wie is een test op vitamine D tekort geschikt?
- 2.3 Wanneer moet ik een test op een vitamine D tekort laten doen?
- 2.4 Welke soorten testen op vitamine D tekort zijn er?
- 2.5 Welke alternatieven zijn er voor de vitamine D tekort test?
- 2.6 Welke symptomen wijzen op een vitamine D tekort?
- 2.7 Wat betekent het resultaat van mijn test op een vitamine D tekort?
- 2.8 Hoe betekenisvol is het resultaat van een vitamine D tekorttest?
- 2.9 Welke voedingsmiddelen helpen bij een tekort aan vitamine D?
- 2.10 Hoe lang duurt het om een vitamine D tekort te verhelpen?
Belangrijk om te weten
- Een zelftest op vitamine D tekort is een bloedtest die je thuis kunt gebruiken om je vitamine D gehalte te meten. Er is sprake van een vitamine D tekort als het resultaat lager is dan 20 ng/ml of 50 nmol/l.
- Er zijn testen op vitamine D tekort met en zonder laboratorium evaluatie.
- Een test die in het laboratorium geanalyseerd wordt, vertelt je het precieze 25(OH)D gehalte in je bloed. Een thuistest zonder laboratoriumanalyse vertelt je alleen of je een vitamine D tekort hebt of niet.
- Een vitamine D tekort manifesteert zich door tamelijk onspecifieke symptomen en is daarom moeilijk te herkennen
- Het is daarom zinvol regelmatig een vitamine D test te laten doen om een eventueel tekort in een vroeg stadium te corrigeren en ergere secundaire ziekten te voorkomen.
Gids: Vragen die je jezelf moet stellen voor je een vitamine D tekort test koopt
Wat is een vitamine D tekort test en hoe werkt het?
Nadat je een aanbieder en test gekozen hebt, koop je de bijbehorende testkit in de apotheek of bestel je hem online om thuis te laten bezorgen. Om er zeker van te zijn dat je de test op vitamine D tekort correct uitvoert, moet je van tevoren de bijgesloten instructies zorgvuldig lezen.
Voor een vitamine D tekorttest met laboratoriumanalyse neem je met een lancet een paar druppels bloed uit je vinger en doe je die in een buisje voor bloedafname of op een droge bloedkaart. Je stuurt het monster dan per post naar een gecertificeerd laboratorium.
Je bloedmonster wordt gebruikt om de concentratie van 25-hydroxyvitamine D (25(OH)D) in het bloedserum te meten. Dit is een voorloper van actieve vitamine D. Er is sprake van een vitamine D tekort als het peil lager is dan 20 ng/ml. (1)
Voor wie is een test op vitamine D tekort geschikt?
Vanwege de gebrekkige vitamine D voorziening is een vitamine D test bijzonder de moeite waard voor alle mensen in Midden- en Noord-Europa. Op deze breedtegraden is het moeilijk om via zonlicht het hele jaar door voldoende vitamine D aan te maken. (2) Slechts ongeveer 38 procent van de volwassenen in Duitsland heeft voldoende vitamine D. (3)
Een test op vitamine D tekort is ook geschikt voor kinderen. Een vroege diagnose van deficiëntie is vooral voor kinderen van belang. Als een lage vitamine D spiegel in de kindertijd wordt tegengegaan, kunnen chronische ziekten op volwassen leeftijd worden verminderd. (4)
Wanneer moet ik een test op een vitamine D tekort laten doen?
In de winter wordt er nauwelijks vitamine D aangemaakt door de zon. Het lichaam beschikt daarom alleen over het weinige vitamine D dat uit voedsel en lichaamsvoorraden beschikbaar is. Het vitamine D peil bereikt dus zijn laagste punt rond maart. (5)
Als je in maart een test doet, kom je te weten of er in de zomer voldoende lichaamsreserves gevormd werden, of dat je komende winter vitamine D supplementen moet nemen.
In september zal de test waarschijnlijk de hoogste vitamine D waarde laten zien. (5) Hier is een zeer goed peil nodig om tekorten tijdens de wintermaanden te voorkomen.
Je moet ook regelmatig een vitamine D test laten doen als een van de volgende dingen van toepassing is:
- Je hebt last van symptomen zoals chronische vermoeidheid, hoofdpijn, spier- en botpijn of voortdurende infecties.
- Je brengt weinig tijd in het zonlicht door.
- Je lijdt aan darmziekten
- Je hebt een verhoogd risico op osteoporose
- Je hebt een donkerder huidtype, dus je huid heeft meer UV-straling nodig om vitamine D aan te maken
Het is geen goed idee om op vitamine D te testen terwijl je vitamine D supplementen neemt. Als je het succes van een therapie wilt beoordelen, moet er een interval van 8 weken zijn tussen de laatste inname en de test.
Welke soorten testen op vitamine D tekort zijn er?
- Vitamine D tekort test met evaluatie in het laboratorium
- Vitamine D tekort test zonder evaluatie in het laboratorium
We zullen de voor- en nadelen van beide soorten in de volgende paragrafen nader toelichten.
Vitamine D tekort test met laboratoriumanalyse
Een vitamine D test met laboratoriumanalyse toont je de precieze 25(OH)D waarde in je bloed. Deze waarde maakt precieze interpretatie en concrete aanbevelingen voor actie mogelijk.
Zodra je thuis je monster genomen hebt, stuur je het naar een gecertificeerd laboratorium. Je ontvangt de labuitslagen meestal na een paar dagen per post of e-mail. Soms kun je ze ook iets eerder online bekijken.
Vitamine D tekort test zonder laboratorium evaluatie
Met een test zonder laboratorium evaluatie krijg je het resultaat binnen een paar minuten. Je hoeft je monster niet naar een laboratorium te sturen, wat je extra kosten bespaart.
Met zulke tests kom je niet de precieze 25(OH)D waarde in je bloed te weten. De test toont alleen aan of je een vitamine D tekort hebt of niet. Je weet niet of je een mild of een ernstig tekort hebt.
Welke alternatieven zijn er voor de vitamine D tekort test?
Een bloedtest is ook de beste manier voor artsen om vitamine D in het lichaam te meten. Dit wordt ook wel een serum 25-hydroxyvitamine D test genoemd. Je arts kan je dan ook vertellen of je je dagelijkse vitamine D inname moet verhogen of niet. (6)
De test wordt bij de dokter gedaan met een gewoon bloedmonster (meestal in de holte van de arm). Als je toch een bloedonderzoek gaat laten doen, kun je meestal vragen om tegelijk je vitamine D gehalte te laten testen.
Welke symptomen wijzen op een vitamine D tekort?
Bij kinderen kan een tekort aan vitamine D rachitis veroorzaken. Evenzo hebben studies een tekort in verband gebracht met een verhoogd risico op bepaalde kankers, auto-immuunziekten, hoge bloeddruk en infectieziekten. (8)
Een tekort aan vitamine D uit zich door tamelijk onspecifieke symptomen (9):
- Vermoeidheid, stemmingswisselingen en depressie
- Slapeloosheid
- Rugpijn en hoofdpijn
- Spierzwakte en gewrichtspijn (vooral van de polsen, enkels, schouders en scheenbenen)
- Haaruitval
- Verhoogde vatbaarheid voor infecties
Het is moeilijk om een tekort te voelen. Daarom is het zinvol regelmatig te testen. Als je je vitamine D niveau kent, kun je het optimaliseren met vitamine D supplementen, bijvoorbeeld.
Wat betekent het resultaat van mijn test op een vitamine D tekort?
De vitamine D test met laboratoriumanalyse toont je de precieze concentratie van 25(OH)D in je bloed. De waarde kan gegeven worden in de eenheden nmol/l of ng/ml. Om nmol/l om te zetten in ng/ml deel je de waarde door 2,5.
De internationaal veel gebruikte indeling komt van het Amerikaanse Institute of Medicine (IOM). Het classificeert serum 25(OH)D niveaus als volgt (10):
| 25(OH)D in nmol/l | 25(OH)D in ng/ml | Interpretatie |
|---|---|---|
| Onder de 30 | Onder de 12 | Ernstig vitamine D-tekort met een verhoogd risico op rachitis, osteomalacie en osteoporose. |
| 30 tot 50 | 12 tot 20 | Ontoereikende voorziening voor botten en algemene gezondheid. |
| Boven de 50 | Boven de 20 | Voldoende voorraad voor botten en algemene gezondheid. |
| Boven de 125 | Boven de 50 | Mogelijk te veel voorraad met negatieve gevolgen voor de gezondheid zoals hypercalciëmie, wat kan leiden tot hartritmestoornissen of nierstenen. |
Hoe betekenisvol is het resultaat van een vitamine D tekorttest?
Deze vitamine D regeling hangt af van vele parameters en kan op vele punten onderbroken worden. (11) In sommige gevallen kan de test op vitamine D tekort valse resultaten geven als gevolg van zo’n verstoring van de regulatie.
Bij schildklierziekte primaire hyperparathyreoïdie bijvoorbeeld is de omzetting van 25(OH)D in calcitriol door de ziekte upgereguleerd. Dit wordt aangegeven door een lage 25(OH)D waarde en een hoge calcitriol waarde. Een vitamine D tekorttest zou nu een tekort aangeven, hoewel er in werkelijkheid veel vitamine D hormoon beschikbaar is. (12)
Bij een nutritioneel calciumtekort kan het 25(OH)D ook laag zijn, hoewel er geen sprake is van een vitamine D tekort. In zulke speciale gevallen moet daarom altijd een hele reeks parameters gemeten worden.
Welke voedingsmiddelen helpen bij een tekort aan vitamine D?
De vitamine D3 die je lichaam goed uit voedsel kan opnemen zit vooral in dierlijke voedingsmiddelen (14):
- Vette vis (zalm, haring en makreel)
- Verrijkte zuivelproducten
- Eigeel
- Lever
Plantaardige producten zoals paddestoelen of avocado’s bevatten ook vitamine D, maar je lichaam kan deze vorm niet zo goed opnemen.
Hoe lang duurt het om een vitamine D tekort te verhelpen?
De hoeveelheid vitamine D die nodig is om een tekort te verhelpen hangt af van de ernst van het tekort en je individuele gezondheid. Ook de tijd van het jaar heeft invloed op je behoeften.
Het is aan te bevelen om na twee tot drie maanden vitamine D inname opnieuw te testen om er zeker van te zijn dat je niveaus gestegen zijn.
Beeldbron: Popov / 123rf
Referenties (15)
1.
Pfotenhauer, K. M., & Shubrook, J. H. (2017). Vitamin D Deficiency, Its Role in Health and Disease, and Current Supplementation Recommendations. The Journal of the American Osteopathic Association, 117(5), 301.
Bron
2.
Huotari, A., & Herzig, K.-H. (2008). Vitamin D and living in northern latitudes—an endemic risk area for vitamin D deficiency. International Journal of Circumpolar Health, 67(2–3), 164–178.
Bron
3.
Rabenberg M, Mensink GBM (2016) Vitamin D status
of adults in Germany. Journal of Health Monitoring
1(2):34–40
Bron
4.
Michie, C., & Bangalore, S. (2010). Managing vitamin D deficiency in children. London Journal of Primary Care, 3(1), 31–36.
Bron
5.
Maruyama Nagao, A., Sakuraba, K., & Suzuki, Y. (2016). Seasonal variations in vitamin D status in indoor and outdoor female athletes. Biomedical Reports, 5(1), 113–117.
Bron
6.
Holick, M. F., & Gordon, C. M. (Eds.). (2011). Patient Guide to Vitamin D Deficiency. The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 96(7), 1–2.
Bron
7.
Gani, L. U., & How, C. H. (2015). Vitamin D deficiency. Singapore Medical Journal, 56(08), 433–437.
Bron
8.
Holick, M. F., & Chen, T. C. (2008). Vitamin D deficiency: a worldwide problem with health consequences. The American Journal of Clinical Nutrition, 87(4), 1080-1086.
Bron
9.
Khan, Q. J., & Fabian, C. J. (2010b). How I Treat Vitamin D Deficiency. Journal of Oncology Practice, 6(2), 97–101.
Bron
10.
Office of Dietary Supplements (ODS). (2020, March 24). Vitamin D. National Institutes of Health. https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/
Bron
11.
Anderson, P. H., O’Loughlin, P. D., May, B. K., & Morris, H. A. (2004). Determinants of circulating 1,25-dihydroxyvitamin D3 levels: the role of renal synthesis and catabolism of vitamin D. The Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology, 89–90, 111–113.
Bron
12.
Patron, P., Gardin, J., & Paillard, M. (1987). Renal mass and reserve of vitamin D: Determinants in primary hyperparathyroidism. Kidney International, 31(5), 1174–1180.
Bron
13.
Naeem Z. (2010). Vitamin d deficiency- an ignored epidemic. International journal of health sciences, 4(1), V–VI.
Bron
14.
O’Mahony, L., Stepien, M., Gibney, M. J., Nugent, A. P., & Brennan, L. (2011). The Potential Role of Vitamin D Enhanced Foods in Improving Vitamin D Status. Nutrients, 3(12), 1023–1041.
Bron
15.
Holick, M. F., Binkley, N. C., Bischoff-Ferrari, H. A., Gordon, C. M., Hanley, D. A., Heaney, R. P., Murad, M. H., & Weaver, C. M. (2011). Evaluation, Treatment, and Prevention of Vitamin D Deficiency: an Endocrine Society Clinical Practice
Bron
Waarom kun je me vertrouwen?
Gerelateerde artikelen
