Beste Zinktekort: Winkelgids en Aanbevelingen (05/22)

Heb je de neiging broze nagels, zwak haar en een gebarsten huid te hebben of ben je vatbaarder voor infecties? Dit kunnen allemaal tekenen zijn van een zinktekort. Zink is betrokken bij veel processen in ons lichaam en wordt bij een tekort in verband gebracht met een aantal verschillende symptomen.

Als je vermoedt dat je een zinktekort hebt of niet zeker weet wat je zinkgehalte is, kan een zelftest op zinktekort je meer duidelijkheid geven.

Onze zinktekort test 2022 stelt de populairste testkits voor en bevat alle belangrijke informatie over zelftests waarmee je kunt nagaan of je werkelijk een zinktekort hebt.

Belangrijk om te weten

• Zink is een belangrijk sporenelement dat bij veel processen in het lichaam betrokken is. Vooral een tekort aan zink kan leiden tot een verzwakt immuunsysteem, de wondgenezing vertragen, bestaande huidproblemen zoals acne of neurodermatitis verergeren, en het uiterlijk van haar en nagels aantasten.
• Je kunt je zinktekort controleren met eenvoudige zelftests van thuis uit en het in het lab laten meten.
• De minerale bloedtest is de meest voorkomende. In veel gevallen kun je je niet alleen op zink laten testen, maar ook op andere mineralen zoals magnesium of selenium.
• De resultaten van een bloedonderzoek moeten met voorzichtigheid genomen worden.
• Behalve het testresultaat moet je ook je leefgewoonten (bv. alcoholgebruik, fast food) in vraag stellen en jezelf controleren op mogelijke tekenen van een zinktekort.

Gids: Vragen die je jezelf moet stellen voor je een zinktekort test koopt

Om je uitgebreid te informeren over een zelftest op zinktekort en je inzicht te geven in de huidige stand van de wetenschap over zinktekort, hebben we alle belangrijke informatie voor je samengevat in de volgende rubrieken.

Welke rol speelt zink in het menselijk lichaam?

Zink is een mineraal dat betrokken is bij belangrijke processen in het lichaam. Het heeft een sterke invloed op ons immuunsysteem (1), wondgenezing (3), huid en haar, voortplanting en spierontwikkeling.

Zo bevordert zink de vorming van testosteron (11) en van nieuwe cellen bij beschadiging van lichaamscellen. Bovendien ondersteunt zink de alvleesklier bij de productie van insuline, wat leidt tot een verlaging van de bloedsuikerspiegel. Verder helpt zink om de schadelijke effecten van zware metalen zoals lood in het lichaam in te dammen, waardoor vooral schade aan zenuwcellen wordt voorkomen.

Zinkzalf verrijkt met zinkoxide kan helpen bij zonnebrand door de beschadigde huidcellen te vernieuwen.

Zink wordt ook gebruikt voor verschillende doeleinden in de dermatologie (huidgeneeskunde). Zink kan bijvoorbeeld nuttig zijn bij de behandeling van acne (9), basaalcelcarcinoom en wratten. Bij acne kan zink de olieproductie in de huid verminderen en zo bacteriële infecties voorkomen. In zonnecrèmes wordt zink gebruikt als een extra zonnefilter. Zink wordt gebruikt in anti-roos shampoos om de vorming van roos te onderdrukken.

Maar zink is ook belangrijk voor ons gezichtsvermogen. Dit sporenelement transporteert vitamine A van de lever naar het netvlies van het oog. Vitamine A, op zijn beurt, is van cruciaal belang voor onze ogen om licht te kunnen waarnemen. Zonder vitamine A zouden we niet kunnen zien. Men neemt ook aan dat er een verband bestaat tussen zink en de reukzin.

Omdat we zink niet zelf in ons lichaam kunnen aanmaken, moeten we elke dag zink uit voedsel halen.

Wat is de dagelijkse behoefte aan zink?

De aanbevolen dagelijkse inname van zink varieert van 8 milligram voor vrouwen tot 11 milligram voor mannen (8, 22). Voor zwangere vrouwen is de dagelijkse behoefte aan zink ook 11 milligram (22).

Aan de ene kant moet er ook voor het ongeboren kind gezorgd worden. Anderzijds kan een sterke aandrang om te plassen tijdens de zwangerschap ervoor zorgen dat de zwangere vrouw veel zink verliest. Vrouwen die borstvoeding geven hebben 12 milligram zink per dag nodig omdat de baby ook zink opneemt via de moedermelk (4, 22).

We hebben de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid zink voor je hier samengevat:

De dagelijkse behoefte aan zink varieert van 8 tot 12 milligram en is afhankelijk van geslacht en omstandigheden. Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven hebben een verhoogde behoefte aan zink.

Welke voedingsmiddelen bevatten zink?

Zink is aanwezig in plantaardig en dierlijk voedsel. Dierlijke voedingsmiddelen hebben echter een aanzienlijk hoger zinkgehalte en worden door het lichaam beter benut dan plantaardige voedingsmiddelen (20). Voor een optimale zinkopname moet je beide soorten voedselbronnen combineren.

Merk echter op dat de dunne darm zink uit voedsel niet volledig kan opnemen.

Dus als 100 gram rundvlees en 100 gram lijnzaad dezelfde hoeveelheid zink bevatten, kan je lichaam meer zink opnemen uit rundvlees dan uit lijnzaad.

Bovendien bevatten sommige voedingsmiddelen voedingsstoffen die de opname van zink door het lichaam vergemakkelijken of bemoeilijken. We zullen in de volgende sectie uitleggen wat dit zijn.

Anti-nutriënten in voedingsmiddelen

De reden waarom zink uit plantaardige voedingsmiddelen over het algemeen minder gemakkelijk door het lichaam wordt opgenomen dan uit dierlijke producten, is dat noten, peulvruchten en granen veel anti-nutriënten bevatten die een optimale opname van zink door de darm verhinderen (20). Maar dierlijke producten kunnen ook zulke anti-nutriënten bevatten.

Deze anti-nutriënten zijn onder andere:

• Fytaat in volle granen behalve zuurdesembrood (14)
• Oxalaat in rode biet, rabarber en spinazie
• Tannines in wijn, groene en zwarte thee
• Fosfaat in cola, vis en vlees
• Histidine in zuivelproducten

Om de hoeveelheid fytaat in volle granen te verminderen, kun je het graan voor het koken enkele uren laten weken.

Ondersteunende voedingsstoffen voor de zinkopname

Omgekeerd zijn er voedingsstoffen in bepaalde voedingsmiddelen die de opname van zink in het lichaam ondersteunen. Hiertoe behoren dierlijke eiwitten, in het bijzonder (14, 16).

Deze voedingsstoffen bevorderen de opname van zink:

• Histidine en cysteïne in amandelen, pinda’s, rundvlees en varkensvlees (14)
• Methionine in amandelen, kwark, kabeljauw, makreel en tonijn (14)
• Citroenzuur in appels, bessen, peren en citrusvruchten
• (14)

In het geval van histidine zie je dat dezelfde voedingsstof de absorptie van zink kan helpen of belemmeren, afhankelijk van de voedingsmiddelen waarin het aanwezig is.

Helpt zink bij verkoudheid?

Er is geen duidelijk bewijs dat zink helpt bij verkoudheid. Het is waar dat zink van groot belang is voor een goed functionerend immuunsysteem. Het effect van zink op verkoudheid is echter omstreden.

De Duitse Voedingsvereniging raadt het nemen van zinksupplementen bij verkoudheid alleen aan als er een bewezen zinktekort is (18).

Daarentegen publiceerde de Cochrane Collaboration in 2015 een studie volgens welke de duur van de gewone verkoudheid met een dag verkort werd als de deelnemers dagelijks 75 milligram zink innamen. Dit effect trad echter alleen op als het zinksupplement binnen 24 uur na het begin van de eerste verschijnselen van een verkoudheid werd ingenomen (6, 17).

Wat zijn de oorzaken van zinktekort?

Er zijn veel oorzaken van zinktekort. Ten eerste is de hoeveelheid zink in de voeding sterk gedaald. Dit houdt verband met de klimaatverandering en is te wijten aan de verhoogde uitstoot van kooldioxide en aan bodems die arm zijn aan zink. Bovendien is zink nauwelijks aanwezig in de meeste industrieel geproduceerde voedingsmiddelen (2).

Aan de andere kant zijn er bevolkingsgroepen die meer last hebben van een zinktekort dan andere. Hiertoe behoren onder andere diabetici. Een hoge bloedsuikerspiegel gaat samen met vaker urineren, zodat diabetici meer zink via hun urine uitscheiden (21).

Deze groepen kunnen bijzonder getroffen worden door een zinktekort:

• Atleten
• Vegetariërs en veganisten (20)
• Alcoholisten
• Diabetici (21)
• Ouderen
• Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven
• Mensen met permanente stress
• Mensen met chronische ontstekingsdarmziekten (2)

Tenslotte speelt ook je voeding een belangrijke rol. Sommige voedingsmiddelen bevatten anti-nutriënten die de opname van zink via de darm beperken (5). Daartoe behoren fosfaat in cola en vlees, en tannines in wijn, groene en zwarte thee.

Mensen met een inflammatoire darmziekte, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, kunnen ook een tekort aan zink krijgen door een verminderde opname van voedingsstoffen in de darm (2). Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven hebben ook een verhoogde behoefte aan zink.

Wat zijn de gevolgen van een zinktekort?

Omdat zink overal in het lichaam werkt, kan een zinktekort veel effecten op het lichaam hebben en een hele reeks klachten met zich meebrengen.

Enkele van de meest voorkomende effecten van zinktekort zijn:

• Haaruitval (1)
• Broze nagels
• Diarree (1, 16)
• Langzame genezing van wonden (1, 2)
• Nachtblindheid en verminderde reukzin
• Vermoeidheid en depressieve stemmingen
• Hogere vatbaarheid voor infecties (1)
• Veel gewichtsverlies (1)
• Spierkrampen
• Op deze gebieden willen we nu nader ingaan.

Effecten op het immuunsysteem

Een tekort aan zink in het lichaam kan het immuunsysteem verzwakken. Je immuunsysteem kan bijvoorbeeld verzwakt zijn als je vaak, vaak hevig en langdurig last hebt van keelpijn, verkoudheid en hoest. Een ander teken kan het veelvuldig optreden van herpes zijn, vooral op de lippen, waar de pijnlijke blaasjes regelmatig verschijnen.

De vatbaarheid voor infecties kan ook toenemen door een tekort aan zink, vooral met betrekking tot de luchtwegen, de slijmvliezen en het maagdarmkanaal. Herhaaldelijk last hebben van bronchitis, blaasontstekingen of maag-darm infecties kan het gevolg zijn.

Effecten op de huid

Terugkerende problemen met de hand kunnen ook het gevolg zijn van een zinktekort. De huid ziet er gebarsten, droog en schilferig uit. In sommige gevallen ontstaan roodheid, ontstoken plekken en pustels (10).

Als je acne, psoriasis of atopische dermatitis hebt, kunnen acute opflakkeringen terugkomen. Wonden kunnen langzamer genezen of het genezingsproces kan vertraagd worden. Bovendien is het risico op bacteriële infecties verhoogd.

Effecten op haar en nagels

Een langdurig tekort aan zink kan zich uiten in groeistoornissen van nagels en haar. Het haar kan er zwak en dun uitzien en is vatbaarder voor gespleten haarpunten en breuk. Soms is er haaruitval en vroegtijdig grijs worden.

Een tekort aan zink beïnvloedt ook het uiterlijk van de nagels.

De nagels kunnen broos worden en splijten, opvallende witte vlekken of ernstige groeven en groeven vertonen, en dun zijn.

Omdat de tekenen van een zinktekort zo uiteenlopend kunnen zijn, kan het nuttig zijn je te laten testen op een zinktekort. Er zijn verschillende zelftests op de markt die je kunt gebruiken om op een gebrek te controleren.

Welke soorten zelftests voor zinktekort zijn er?

Er zijn verschillende testkits die je kunt gebruiken om vast te stellen of je een zinktekort hebt of niet. We hebben de meest voorkomende soorten zelftesten hier voor je samengevat:

• Bloedtest
• Haartest
• Urinetest

Met een testkit hoef je geen afspraak met een arts te maken en kun je lange wachttijden vermijden. In veel gevallen krijg je je testresultaat binnen een paar dagen. In het volgende deel gaan we meer in detail in op de verschillende soorten zelftests op zinktekort.

Bloedtest

Veel fabrikanten bieden een bloedtestkit aan waarmee u kunt testen op zinktekort. In veel gevallen kunnen dergelijke bloedonderzoeken niet alleen uw zinkgehalte bepalen, maar ook de bloedconcentratie van andere mineralen zoals magnesium of selenium onderzoeken. Het enige wat nodig is, is een klein prikje in je vinger met een lancet. Je doet de paar druppels bloed in een monsterbuisje.

In de volgende stap maakt u bij de meeste providers een gebruikersaccount aan op hun website of app. Hier kunt u uw test ID en uw resultaten opvragen nadat u de monsterbuis naar het laboratorium heeft gestuurd waar uw monster zal worden geanalyseerd.

Zodra de uitslag bekend is, ontvangt u een uitslagrapport. Dit rapport zal u niet alleen vertellen of u een zinktekort hebt, maar zal meestal ook aanbevelingen bevatten over hoe u uw zinkgehalte in het bloed optimaal op peil kunt houden.

98 procent van het zink wordt echter opgeslagen in lichaamscellen zoals spieren en botten, en de resterende 2 procent zit in het bloed. Bij een tekort aan zink in het bloed wordt het mineraal uit de celvoorraden van het lichaam aangevoerd om de zinkconcentratie in het bloed in evenwicht te brengen.

Het kan dus gebeuren dat de test een normaal zinkgehalte aantoont, maar dat u op lange termijn een zinktekort krijgt wanneer de zinkreserves van de lichaamscellen uitgeput raken.

Haartest

Er bestaan ook testkits die uw zinkgehalte kunnen bepalen via een haaranalyse. Dit is ideaal voor wie een bloedtest wil vermijden of geen bloedtest mag ondergaan wegens ziekten zoals HIV of hepatitis. Deze methode lijkt ook goed te zijn om de zinkvoorziening te bepalen bij kinderen die niet genoeg eten.

<blockquote>Een haartest levert waarden op voor verschillende vitaminen, aminozuren en sporenelementen.</blockquote>

Bij de haaranalyse wordt meestal niet alleen de zinkwaarde bepaald, maar ook het gehalte aan bepaalde vitaminen, enzymen, aminozuren en andere sporenelementen in het lichaam.

U kunt tegelijkertijd getest worden op vitamine A, calcium, magnesium of ijzer. Met sommige haartests kunt u ook uw gehalte aan zware metalen controleren. Zware metalen zoals kwik of lood kunnen schadelijk zijn voor uw gezondheid.

Elk type lichaamshaar kan worden getest. In de instructies voor de test staat hoeveel haren er geknipt moeten worden. Uitgeborsteld haar kan meestal niet worden gebruikt. Geverfd of anderszins behandeld haar heeft geen invloed op het testresultaat. Op basis van de haaranalyse kunnen dan verdere therapeutische stappen worden ontwikkeld.

Urinetest

Een tekort aan zink kan ook worden opgespoord door middel van een urinetest. De concentratie van hemopyrrol in de urine wordt bepaald. Hemopyrrool kan worden aangetoond in de urine van mensen met de genetische stofwisselingsstoornis pyrrolurie.

Normaal zitten pyrrolen in galpigmenten die in de ontlasting worden uitgescheiden. In het geval van pyrrolurie worden pyrrolen echter in verhoogde hoeveelheden in het lichaam aangetroffen. Deze overtollige pyrrolen verlaten het lichaam als een complexe verbinding samen met zink en vitamine B6 via de urine. Dit kan leiden tot een hogere uitscheiding van zink en vitamine B6 uit het lichaam.

U stuurt uw urinemonster naar het laboratorium waar het geanalyseerd wordt. Een voordeel van deze testmethode is dat het ook uw vitamine B6-niveau kan meten. De urinemethode levert echter alleen betrouwbare resultaten op als u bepaalde stofwisselingsstoornissen hebt, zoals pyrrolurie.

Zijn er wisselwerkingen tussen zinksupplementen en andere geneesmiddelen?

Het kan gebeuren dat mineralen elkaar verhinderen om via de dunne darm in de bloedbaan opgenomen te worden.

Zo kunnen zinksupplementen interfereren met reumamedicijnen zoals penicillamines, antibiotica en diuretica zoals thiazidediuretica.

Daarom moet je een paar uur voor of na het innemen van de hierboven genoemde geneesmiddelen een zinksupplement innemen.

In elk geval moet je een arts raadplegen voordat je tegelijkertijd zinksupplementen en geneesmiddelen of andere mineralen in hoge doses inneemt.

Moet ik een zinkpreparaat samen met biotine nemen?

Zinksupplementen bevatten vaak de vitamine biotine, die ook een belangrijke rol speelt bij de haargroei. Een mogelijk gevolg van biotinegebrek is bijvoorbeeld haaruitval. Het kan zinvol zijn zink en biotine tegelijk in te nemen.

Het voordeel van zink en biotine tegelijk innemen is dat zink gunstig is voor de werking van biotine. Biotine komt voor in voedingsmiddelen zoals paddestoelen, vlees en volkoren producten.

Merk echter op dat mineralen niet in enige hoeveelheid door je lichaam gebruikt kunnen worden. Als je verschillende supplementen neemt, kunnen ze op elkaar inwerken en gebreksverschijnselen veroorzaken. Bijvoorbeeld, grote hoeveelheden ijzer en zink tegelijk innemen kan ertoe leiden dat je lichaam lange tijd geen ijzer meer opneemt.

Meet zelf het zinkgehalte in je bloed: Waar moet je op letten bij zelftests op zink

In dit gedeelte hebben we de belangrijkste aspecten samengevat waar je op moet letten bij een zelftest op zinktekort als je besluit thuis een bloedtest te doen.

Hoe werkt een bloedonderzoek?

Een zelftest om de hoeveelheid zink in je bloed te meten is meestal snel en gemakkelijk.

• Je neemt met een lancet een klein beetje bloed uit je vingertop.
• Doe dit bloedmonster in een buisje en stuur het in een retourenveloppe naar het diagnostisch laboratorium dat je gekozen hebt.
• Het laboratorium zal de concentratie zink in je bloed analyseren en die uitdrukken in millimol per liter (mmol/l).
• Je krijgt dan een gedetailleerd rapport van je resultaten en, indien nodig, suggesties om de zinkconcentratie in je bloed te optimaliseren.
• Veel fabrikanten bieden testkits aan waarmee je op verschillende mineralen tegelijk getest kunt worden, bijvoorbeeld op zink, magnesium en selenium.

Hoe betrouwbaar is een bloedtest?

Het menselijk lichaam bevat gewoonlijk 2 tot 3 gram zink . 98 procent van deze hoeveelheid wordt opgeslagen in de lichaamscellen, vooral in de spieren en botten. Slechts 2 procent van het zink bevindt zich dus in het bloed.
Als de concentratie zink in het bloed daalt, vult het lichaam de opgeslagen voorraad uit de lichaamscellen aan om het optimale zinkgehalte in het bloed te herstellen.

Een zinktekort komt pas tot uiting in de bloedspiegel als het al ver gevorderd is.

Daarom moet je kritisch kijken naar het resultaat van je bloedonderzoek . Je zinkgehalte in het bloed kan wel binnen het normale bereik liggen, als het zink tegelijkertijd in de lichaamscellen slinkt.
Een betere diagnose van zinktekort is mogelijk met behulp van haaranalyse. In een studie uit 2016 van Han et al. met kinderen die leden aan ondervoeding en vertraagde groei, stelde haaranalyse in 88 procent van de gevallen een zinktekort vast. In de bloedtest was het slechts 55 procent.
Daarom moet je je testresultaat altijd interpreteren in het licht van de vraag of je de effecten van zinktekort op het lichaam voelt en wat voor levensstijl je leidt.

Voor wie is de bloedtest niet geschikt?

Er zijn bepaalde groepen mensen voor wie een bloedtest niet geschikt is of die de test niet mogen doen wegens het hoge besmettingsgevaar voor de laboranten die de test beoordelen. Tot deze groepen behoren vooral:

• Mensen met infectieziekten zoals HIV en hepatitis
• Mensen met een bloedstollingsstoornis (hemofilie)
• Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven
• Kinderen jonger dan 18 jaar

Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven wordt aangeraden een zinktekorttest alleen onder medisch toezicht uit te voeren, omdat de aanbevelingen en referentiewaarden van de zelftest niet voor deze groepen mensen gelden.
In plaats daarvan moeten zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven contact opnemen met hun arts om hun testresultaat te bespreken.
Bovendien is de zelftest niet geschikt om ziekten op te sporen. Dus als je last hebt van hevige pijn of ernstige depressie, moet je naar een dokter gaan.

Beeldbron: 123rf